Czy mogę zrobić zdjęcie obcej osobie bez pytania?
Czy i w jakich warunkach mogę rozpowszechnić takie zdjęcie?

Z definicji każda osoba ma prawo do ochrony swojego wizerunku. Każdy fotograf ma też prawo do fotografowania i przedstawiania własnej wizji artystycznej.

Dostałem takie pytanie:

Czytałam kilka Twoich notek dotyczących praw autorskich, sama też wczytywałam się w odpowiednią ustawą i nadal nie potrafię ustalić kiedy mam prawo do wykorzystania czyjegoś wizerunku na moim zdjęciu. Nie mówię tu o zdjęciach pozowanych, kiedy mam kontakt z modelem, ale w sytuacjach reportażowych kiedy na ulicy sfotografuję żebraka lub mieszkańca jakieś wioski i nie mam możliwości ani czasu na wyjaśnienie, że potrzebna jest mi zgoda tej osoby do publikowania jej portretu lub zgłoszenia zdjęcia na konkurs. W końcu to wizerunek tej osoby, ale moja wizja artystyczna. Co robić w takich sytuacjach?

Wniosek będzie niestety niekorzystny dla fotografa. Jeśli na zdjęciu, głównym motywem jest osoba, to pod względem prawnym, musimy posiadać jej zgodę na rozpowszechnianie jej wizerunku. Nie musimy posiadać zgody na wykonanie takiego zdjęcia (o ile nie naruszamy np. prawa do jej prywatności), ale na rozpowszechnianie już tak. Zgoda na rozpowszechnianie nie jest potrzebna jeśli osoba stanowi szczegół całości zdjęcia np. krajobraz czy publicznej imprezy.

Z jednej strony to ogranicza swobodę wykorzystania zrobionych przez siebie zdjęć, z drugiej jednak, czy chcielibyśmy np. widzieć zdjęcie, na jakimś portalu społecznościowym, na którym stoimy przed sklepem i pijemy napój z butelki? Zdjęcie, na którym łatwo nas rozpoznać i nie mieć prawa do decydowania, czy chcemy być w ten sposób pokazywani?

Przytoczę jeszcze cytat z książki “fotograf, fotografia, prawo” autorstwa Wojciecha Orżewskiego: “Zgodnie z art. 81 Prawa autorskiego rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W przypadku braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Zezwolenie nie jest konieczne również w tych sytuacjach, gdy rozpowszechnienie wizerunku dotyczy: po pierwsze – osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych); po drugie – osoby, która na zdjęciu stanowi jedynie fragment całości (np. zgromadzenia, krajobrazu, imprezy publicznej). Z treści tego przepisu w sposób jednoznaczny wynika, że obowiązek uzyskania zezwolenia odnosi się wyłącznie do rozpowszechniania wizerunku. Samo sporządzenie wizerunku – np. portretu fotograficznego – takiego zezwolenia nie wymaga.”

Przykład 1

Wójt gminy Kaczory p. Brunon Wolski w czasie przemawiania na forum publicznym w związku z otwarciem nowej sali gimnastycznej w Dziembowie. Zgoda na publikację wizerunku nie jest konieczna, ponieważ na zdjęciu jest osoba publiczna sfotografowana w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznej.

Przykład 2

Zdjęcie z części artystycznej uroczystości szkolnej. Zgoda na publikację wizerunku nie jest konieczna, ponieważ na zdjęciu są osoby, które stanowią jedynie fragment całości będącej relacją z imprezy publicznej. Jednak wykadrowanie zdjęcia i ukazanie tylko jednej osoby byłoby związane już z koniecznością otrzymania zezwolenia na publikację wizerunku.

Ps. Nie traktuj tego jako porady prawnej, bo od tego są inne osoby z uprawnieniami.