Ekspozycja w fotografii daje Ci możliwość nie tylko robienia dobrze naświetlonych zdjęć, ale również pokazania czegoś na różne ciekawe sposoby. Związany jest z tym właściwy dobór przysłony i czasu naświetlania przy określonej czułości ISO. Właściwą kombinacją tych trzech składników decydujesz o uzyskanym efekcie naświetlenia.
Te parametry może za Ciebie ustawiać aparat. Masz wtedy najmniejszy wpływ na uzyskany efekt. Możesz zwiększyć ten wpływ, korzystając z korekty ekspozycji i ustawienia konkretnej wartości przysłony lub czasu naświetlania. Możesz też wszystko ustawiać samodzielnie, wykorzystując tryb manualny. To z czego skorzystasz, zależy od Twoich decyzji wynikających z fotograficznej sytuacji.
Na niniejszej stronie zebrałem jedenaście wpisów dotyczących wspólnego tematu, jakim jest „ekspozycja w fotografii”. Zobacz, jak rozumieć ekspozycję zdjęć? Jakie masz korzyści z odpowiedniego naświetlenia fotografii? Jak korzystać z ekspozycji, by uzyskać dobry kadr?
1. 23 powody, dlaczego warto zapanować nad ekspozycją
Panowanie nad ekspozycją daje szereg możliwości fotograficznych. Są one związane oczywiście z jasnością zdjęcia, z pokazaniem np. że białe jest białe, a czarne jest czarne. To jedna grupa zdjęć. W nich jasność zdjęcia jest tym czynnikiem, który determinuje naświetlenie kadru. Druga grupa to takie, w których poza jasnością istotny staje się jeden z parametrów ekspozycji. Wtedy, w zależności od niego, na zdjęciu fotografowany motyw jest pokazany w określony sposób. Zobacz więc jakie możliwości daje ci panowanie nad ekspozycją.
Zobacz: 23 powody, dlaczego warto zapanować nad ekspozycją
2. Tryb automatyczny w aparacie jest fajny, ale … jest też ograniczeniem
Tryb automatyczny jest fajny i dobrze, że twórcy aparatów go zrobili, i starają się go ciągle ulepszać. W sytuacjach z dobrym oświetleniem, kiedy nie zależy ci na jakimś szczególnym czasie naświetlania lub głębi ostrości można spokojnie wykorzystywać tryb automatyczny. Wtedy uzyskujesz zazwyczaj dobrze naświetlone zdjęcie zapisane do pliku JPG. Dlatego niektóre osoby robią zdjęcia tylko w trybie automatycznym. Jeśli też do nich należysz, to niestety umyka ci część zdjęć, które mógłbyś lub mogłabyś robić.
W sytuacjach nazwijmy je „niestandardowych”, automatyka aparatu nie daje sobie rady. Wtedy tryb AUTO staje się ograniczeniem dla fotografa. Do takich sytuacji można zaliczyć zdjęcia nocne.
Zobacz: Tryb automatyczny w aparacie jest fajny, ale … jest też ograniczeniem
3. Ekspozycja w fotografii — podstawy: Trójkąt ekspozycji w fotografii dla światła ciągłego oraz lampy błyskowej
Opisując parametry naświetlenia zdjęcia, można je graficznie przedstawić jako trójkąt ekspozycji o trzech wierzchołkach: czas, przysłona oraz ISO. Warto jednak zaznaczyć, że trójkąt ekspozycji dla światła błyskowego jest inny niż trójkąt ekspozycji dla światła ciągłego. Inaczej trzeba ustawiać parametry naświetlania, kiedy fotografujesz przy świetle słonecznym, a inaczej kiedy używasz lampy błyskowej.
Zobacz: Trójkąt ekspozycji w fotografii dla światła ciągłego oraz lampy błyskowej
4. Ekspozycja nie tylko na wakacje – ściąga z jej składników
Ekspozycja to jasność fotografowanej sceny wyrażona za pomocą trzech składników: wartości przysłony, czasu migawki oraz czułości ISO. Zobacz, na co mają wpływ i jakie są między nimi zależności. Co zmienić, by zdjęcie było jaśniejsze lub ciemniejsze oraz jak skorygować zmianę jednego parametru innym. Zapraszam do zapoznania się ze ściągą z ekspozycji i jej składników.
Zobacz: Ekspozycja nie tylko na wakacje – ściąga z jej składników
5. Gdzie w aparacie odczytać parametry ekspozycji dla zrobionego zdjęcia
Ten wpis jest dla zupełnie początkujących, jeśli chodzi o ekspozycję w fotografii. Jeśli robisz zdjęcia w trybie automatycznym, to być może nawet nie patrzysz na parametry, przy których zdjęcie zostało zrobione. Widzisz jedynie to, czy ci ono wyszło, czy też nie. Widzisz np. że jest nieostre, ale nie wiesz dlaczego. A ta nieostrość może wynikać np. ze źle działającego systemu autofokusa lub źle dobranego miejsca ostrzenia. Może jednak też wynikać ze zbyt długiego czasu naświetlania przy robieniu zdjęcia z ręki. Może też być skutkiem zbyt wysokiej wartości ISO. Jeśli jednak nie patrzysz, przy jakich ustawieniach aparat je naświetlił, jakie są parametry ekspozycji, to nawet nie jesteś w stanie domyślić się, w czym jest problem. Po prostu zdjęcie nie wyszło, tak jak oczekiwałeś lub oczekiwałaś i tyle.
Zobacz: Gdzie w aparacie odczytać parametry ekspozycji dla zrobionego zdjęcia
6. Kompensacja ekspozycji – lekarstwem na prześwietlone zdjęcia
Automatyka aparatu w zakresie ustawiania parametrów naświetlania jest bardzo przydatna. Sam z niej bardzo często korzystam. Jednak zdarza się, w zależności od rozkładu jasnych i ciemnych obszarów, że pomiar automatyczny może się mylić. W jednym przypadku zdjęcie wyjdzie zbyt ciemne, a w innym zbyt jasne. Wtedy trzeba zastosować kompensację ekspozycji. Zobacz więc, co to jest i jak wykorzystać?
Zobacz: Kompensacja ekspozycji – lekarstwem na prześwietlone zdjęcia
7. Symulator aparatu fotograficznego – zobacz, przetestuj i sprawdź się
Ekspozycja w fotografii — ćwiczenia. Jeśli chcesz poćwiczyć ustawianie ekspozycji w komfortowych warunkach, to możesz do tego wykorzystać symulator aparatu fotograficznego. Dzięki specjalnie przygotowanej aranżacji sceny możesz sprawdzić wpływ poszczególnych składników ekspozycji.
Konkretne wartość składników ekspozycji definiują nie tylko jasność zdjęcia, ale też sposób pokazania fotografowanej sceny. Do tych podstawowych należą: głębia ostrości, efekt ruchu i szum cyfrowy. Symbolicznie masz to pokazane na ściądze ze składników ekspozycji. Tak więc przysłoną wpływasz na głębię ostrości, czasem naświetlania na uzyskany efekt ruchu, a wartością ISO na poziom cyfrowego szumu. Zobacz, jak to możesz przećwiczyć i zobaczyć na symulatorze aparatu fotograficznego.
Zobacz: Symulator aparatu fotograficznego – zobacz, przetestuj i sprawdź się
8. Jak dobierać ekspozycję?
Na co zwrócić uwagę przy ustalaniu odpowiednich parametrów ekspozycji? Jakie ustawić wartości przysłony, czasu migawki lub ISO? Wszystko to zależy od tego, co fotografujesz, jakie chcesz uzyskać efekt i jak silnym oświetleniem dysponujesz. Zacznijmy od tego, że z założenia ustawiasz na początku czułość ISO na niską wartość. W wielu aparatach jest to 100. Przy tej czułości zdjęcie ma najniższe szumy i pod tym względem najlepszą jakość. Pierwsze pytanie, które musisz sobie zadać, to …
Zobacz: Jak dobierać ekspozycję?
9. Poznaj wartość ekspozycji w EV dla przykładowych sytuacji
Fotografując jakiś obiekt, musisz się dostosować do jego jasności. To jest punkt wyjścia, jeśli chodzi o ustawianie właściwych parametrów ekspozycji. Jasność fotografowanej sceny określana jest jako wartość EV. Może ona również być ujemna. Jednak naciskając do połowy spust migawki, nie masz informacji, z jaką wartością EV masz do czynienia. Aparat od razu zmierzoną jasność przekłada na składowe ekspozycji: czas naświetlania, wartość przysłony i ISO.
Zobacz: Poznaj wartość ekspozycji w EV dla przykładowych sytuacji
10. Czym jest ekspozycja w EV i jakie to ma znaczenie
Dostałem pytanie od Bartosza: „Mam też pytanie odnośnie grafiki z Pana strony ’Przykładowe wartości ekspozycji w EV’. Jak ustawić wartość na Drogę Mleczną, na -7, skoro mogę zejść do wartości -3EV? Być może pytanie nie profesjonalne, choć zawsze mierząc w niebo światłomierz miałem na 0, otwartą przysłonę (obiektyw mam ciemny 3.5, ale myślę że jestem w stanie coś tu ugrać) i tak zdjęcia nie wychodziły. Będę wdzięczny za sugestię.”
Zobacz: Czym jest ekspozycja w EV i jakie to ma znaczenie
11. Dlaczego pomiar aparatu może się mylić? Czy podawanie jasności w EV ma sens?
Dostałem pytania od Jacka: „Mam pewien problem /pytanie. Robię z różnymi nastawieniami na pokrętle. Raz potrzebna jest przesłona, raz czas itd. Oczywiście głównie na M. Nastawianie wszystkiego jest jak mantra – znamy to na pamięć i właściwie gdy patrzymy to wprowadzamy tylko korektę na słynnej drabince – kompensacji ekspozycji. Jest jedno ale: gdy mam ustawione wszystko akuratnie, to zdjęcie jest z reguły zbyt jasne. Więc wprowadzam jedną, dwie kreski na minusie i jest ok. I tak lubię trochę ciemniejsze zdjęcia. Pytanie: czy pomiar w aparacie (każdym) nie powinien ustawiać natężenie światła takie jak jest w rzeczywistości? A korekta to tylko kosmetyka. A tak, ustawiamy jedno a widzimy drugie […]”
Zobacz: Dlaczego pomiar aparatu może się mylić? Czy podawanie jasności w EV ma sens?
Ekspozycja w fotografii — podsumowanie
Dobierając ekspozycję zdjęcia, odpowiednią kombinację jej składników wpływasz na:
- jasność zdjęcia
- pokazanie ruchu i to, co jest związane z czasem naświetlania
- głębię ostrości i to, co jest związane z przysłoną
- szczegółowość zdjęcia wynikającą z wartości ISO, głębi ostrości i zamrożenia ruchu
Opanowanie ekspozycji jest podstawową umiejętnością fotografa. Jeśli chcesz poznać sposoby na panowanie nad właściwym naświetleniem zdjęcia, to zapraszam do zapoznania się z ebookiem „Ekspozycja — Barwa — Ostrość”.