Jeśli korzystasz z aparatu, z wymienną optyką, to po pewnym czasie mogą na zdjęciu pojawić się ciemne plamki. Zobacz, czy czyszczenie matrycy temu zaradzi.

Wspomniane plamki pojawiają się przeważanie na zdjęciach z jednolitym, jasnym tłem oraz przy mocno przymkniętej przysłonie. Tak jak to widać na zamieszczonym poniżej zdjęciu. Są one jeszcze bardziej widoczne na następnym. Te plamki to cień rzucany na matrycę aparatu przez jej zabrudzenia.


Ciemne plamki na zdjęciu

Brudy na zdjęciu – tu jeszcze lepiej je widać. Oba zdjęcia zrobione przy przysłonie f/29

W aparacie przed samą powierzchnią matrycy światłoczułej jest jeszcze dodatkowy filtr. Na nim właśnie osadzają się pyłki i zabrudzenia. Kiedy robisz zdjęcia przy mocno otwartej przysłonie, duży otwór, wtedy cień od nich jest rozproszony. Natomiast w sytuacji, kiedy przymykasz przysłonę, mały otwór wejściowy dla światła, ten cień staje się wyraźniejszy. Najbardziej wyraźny jest w sytuacji, kiedy robisz zdjęcia przez mały otworek zamiast obiektywu (symulacja camery obscura).

Aparaty przeważnie wyposażone są układy czyszczące matrycę. Polega to na wprowadzanie jej w drgania, które mają spowodować strącanie pułków. Ta przydatna metoda nie zawsze jednak jest skuteczna, dlatego czasami trzeba przeprowadzić ręczne czyszczenie matrycy.

Plamki na zdjęciu

Jeśli chcesz zdiagnozować problem wystarczy, że zrobisz zdjęcie gładkiej powierzchni. Może to być np. kartka ksero. Istotne jest tu uzyskanie jednorodnego, nieostrego tła. Dlatego przełącz obiektyw na ręczne ustawianie ostrości i ustaw ją np. na nieskończoność. Obraz kartki ma być nieostry. Możesz też w czasie naświetlania poruszyć aparatem – to druga metoda, na rozmycie tła. Możesz też skierować obiektyw w niebo, a ostrość ustawić na najbliższą możliwą. Dodatkowo maksymalnie przymknij przysłoną. Przykłady poniżej (z innego aparatu niż zdjęcia otwierające wpis, dlatego plamki są w innych miejscach).

Brudno – są widoczne plamki. Zdjęcie zrobione przy przysłonie f/36

Brudno – są widoczne plamki, ale już mniej. Zdjęcie zrobione przy przysłonie f/22

Brudno – tu najlepiej widać plamki. Zdjęcie zrobione przez dekielek z małym otworkiem. Otworek wielkości czubka szpilki.

Czyszczenie matrycy – przygotowania

Są dwie metody czyszczenia matrycy. Metoda mokra oraz metoda sucha. Poniżej pokażę zastosowaną kiedyś metodę mokrą. Polega ona na oczyszczeniu filtra przed matrycą za pomocą nasączonej specjalnym płynem szpatułki. W sklepach są dostępne środki, różnych producentów. Ja skorzystałem z zestawu produkowanego w Polsce. Ten sprawdziłem i jeśli nadal utrzymują jego jakość, to mogę go polecić. Produkowany jest przez firmę Rotin.

Przed czyszczeniem należy jednak uzyskać dostęp do matrycy. Po wyjęciu obiektywu z korpusu widać lustro (w lustrzankach), a za nim jeszcze migawkę, które zasłaniają matrycę. Tak więc aby zobaczyć matrycę musisz wymusić podniesienie lustra i otwarcie migawki. Służy do tego odpowiednia funkcja w meny aparatu “Ręczne czyszczenie matrycy”. Zanim jednak ją uruchomisz musisz zadbać o naładowanie do pełna akumulatora. Jest to związane z tym, że otwarta migawka cały czas pobiera energię. Dlatego też zdjęcia robione z długimi czasami tak szybko zużywają akumulator. W czasie czyszczenia musisz więc mieć pewność, że akumulator ma wystarczająco dużo energii i nie wystąpi jej zamknięcie (z braku energii) gdy szpatułka jest w środku. Grozi to uszkodzeniem np. cienkich lamelek migawki.

Jeśli w aparacie nie masz funkcji “Ręczne czyszczenie matrycy” możesz przestawić aparat na tryb BULB i z pilota, z blokadą otworzyć i zablokować otwartą migawkę. W niektórych aparatach tryb BULB działa na podwójne wciśnięcie spustu migawki. Pierwsze wyzwala migawkę, drugie zamyka – wtedy nie potrzebujesz pilota z blokadą.

Zestaw do czyszczenia matrycy, którego użyłem

Po zdjęciu obiektywu we wnętrzu aparatu widoczne jest lustro – nie ma jeszcze dostępu do matrycy

Ręczne czyszczenie matrycy – opcja w menu aparatu, która daje możliwość podniesienia lustra i otwarcia migawki

Inna metoda na dostęp do matrycy, to tryb BULB aparatu

Matryca widoczna i można przystąpić do czyszczenia

Czyszczenie matrycy

Samo czyszczenie jest proste. Końcówkę szpatułki nasączasz lekko płynem – 2-3 krople powinny wystarczyć. Otwierasz migawkę i delikatnie czyścisz filtr przed matrycą ruchami z góry na dół. Czyścisz korzystając najpierw z jednej, a później z drugiej strony szpatułki. Po oczyszczeniu i wyjęciu szpatułki zamykasz migawkę. Nakładasz obiektyw i robisz zdjęcie testowe.

Zanim zastosujesz czyszczenie szpatułką możesz też spróbować zdmuchnąć zabrudzenia za pomocą powietrza z gumowej gruszki. Należy przy tym uważać, by końcówką gruszki nie dotknąć matrycy.

Czyszczenie matrycy za pomocą nasączonej szpatułki

W przypadku przeprowadzonego czyszczenia musiałem je powtórzyć, bo pierwsze nie do końca zdało egzamin. Samo czyszczenie warto też przeprowadzać w pomieszczeniu możliwie najmniej zapylonym. W mieszkaniu takim wnętrzem jest zazwyczaj łazienka.

Zdjęcie testowe zrobione przy przysłonie f/36 – są jeszcze lekko widoczne plamki.

Zdjęcie zrobione przez dekielek z małym otworkiem – tu najlepiej widać, czy matryca wymaga dodatkowego czyszczenia

Kolejne zdjęcie testowe zrobione po drugim czyszczeniu. Zdjęcie przez dekielek z małym otworkiem. Wreszcie matryca jest czysta.

Poza metodą mokrą jest jeszcze metoda sucha. Mam do przeczyszczenia jeszcze jeden aparat więc o efektach i innej metodzie napiszę w kolejnym wpisie.

Dopisek 2017.05.25 – wpis o metodzie suchej jest już dostępny: Samodzielne czyszczenie matrycy aparatu metodą suchą.