Histogram w aparacie

Histogram w fotografii – jak czytać oraz ściąga z opisem 7 podstawowych kształtów

Histogram jest odkryciem fotografii cyfrowej. Daje bardzo dużo informacji i jest bardzo praktycznym narzędziem. Łatwo na nim sprawdzisz, czy czasem nie dochodzi do prześwietlenia i wypalenia białych obszarów. Odczytasz z niego nawet to, że zdjęcie jest niedoświetlone w sytuacji, kiedy fotografując w nocy, wydaje ci się, że na podglądzie jest OK. Czym zatem jest histogram?

Czym jest histogram w aparacie

Histogram to nic innego, jak wykres pokazujący ile elementów od czarnego (lewy skraj histogramu) do białego (prawy koniec) zostało zarejestrowanych na zdjęciu. Może przedstawiać uśredniony rozkład w skali szarości lub osobno dla poszczególnych barw składowych: czerwonej, zielonej i niebieskiej. Jeśli histogram kończy się lub zaczyna „górką”, to znaczy, że pewne partie sceny nie zostały zarejestrowane i są zapisane jako czarne (niedoświetlone) lub białe (przepalone, prześwietlone). Może to oznaczać, że scena była zbyt kontrastowa, miała dużą rozpiętość tonalną i matryca aparatu nie była w stanie wszystkiego zarejestrować. Jeśli całość obrazu mieści się w histogramie, to wszystkie partie sceny od najciemniejszej do najjaśniejszej zostały zarejestrowane poprawnie. Zdjęcie właściwie naświetlone jest wtedy, kiedy to, co chcieliśmy uwiecznić, mieści się na histogramie.

W cyfrowych aparatach fotograficznych masz zazwyczaj możliwość podglądu histogramu dla zrobionego zdjęcia. Dzięki temu od razu możesz ocenić, czy dane zdjęcie wymaga korekty ekspozycji. W niektórych aparatach taki histogram można wyświetlić nawet jeszcze przed wykonaniem fotografii. Znakomicie to upraszcza ustawienie właściwej przysłony, czasu naświetlania i czułości ISO.

Jak czytać histogram – 7 podstawowych kształtów

Histogramy dla zdjęcia niedoświetlonego
Zdjęcie niedoświetlone
Zdjęcie zarejestrowało tylko czerń i obszary o ciemnych tonacjach. Taki układ zazwyczaj świadczy o jego niedoświetleniu.

Histogram dla zdjęcia naświetlonego na lewą stronę
Zdjęcie naświetlone na lewą stronę
Zawiera dużo obszarów ciemnych. Są też niewielkie obszary jasne. Ten kształt histogramu często mają zdjęcia nocne.

Poprawny histogram
Poprawne naświetlenie
Bardzo dobre naświetlenie zdjęcia, w którym wszystkie obszary ciemne oraz jasne mieszczą się na histogramie.

Silnie kontrastowa scena
Silnie kontrastowa scena
Z histogramu wynika, że fotografowana scena jest bardzo kontrastowa i pewne obszary zostały zarejestrowane jako zupełna czerń, a inne jako czysta biel.

Histogram dla zdjęcia naświetlonego na prawą stronę
Naświetlenie na prawą stronę
Zawiera dużo obszarów jasnych. Są też pewne obszary ciemne. Nie ma jednak miejsc prześwietlonych.

Silne naświetlenie na prawą stronę
Obiekt na białym tle
Pewna część kadru jest zupełnie biała. Oznacza to, że zdjęcie jest tam prześwietlone. Może to być jednak zabieg celowy np. przy zdjęciach na białym tle.

Zdjęcie prześwietlone
Zdjęcie prześwietlone
Na zdjęciu została zarejestrowana tylko biel i obszary bardzo jasne. Taki układ świadczy zazwyczaj o prześwietleniu zdjęcia.

Powyższe zestawienie możesz pobrać w postaci ściągi.


Kliknij i powiększ w nowym oknie

Więcej ściąg do pobrania znajdziesz na stronie Do pobrania.

Kilka pytań i odpowiedzi

Co można odczytać z histogramu?

Odczytując histogram, możesz dowiedzieć się, jakie są proporcje między jasnymi a ciemnymi obszarami na zdjęciu. Główne elementy histogramu to szczyty i doliny. Szczyty reprezentują ilość pikseli o konkretnej jasności, a doliny to obszary, gdzie tych pikseli jest najmniej. Jeśli szczyt znajduje się po lewej stronie histogramu, to oznacza, że na zdjęciu jest więcej obszarów ciemnych.   Dzięki histogramowi możesz ocenić ekspozycję zdjęcia, unikając przepalenia lub niedoświetlenia.

W jakim celu stosujemy histogram?

Histogram pozwoli Ci ocenić, czy zdjęcie jest poprawnie naświetlone. Możesz przykładowo sprawdzić, czy nie masz przepalonych obszarów na zdjęciu, które prowadzą do utraty szczegółów w jasnych jego partiach. Histogram pozwala również ocenić ogólny kontrast na zdjęciu. Szeroki rozkład jasności oznacza duży kontrast, podczas gdy wąski rozkład wskazuje na niski kontrast.

Do czego można wykorzystać histogram w fotografii?

Analiza histogramu w fotografii jest szczególnie przydatna w trudnych warunkach oświetleniowych. Może pomóc zrozumieć, czy ekspozycja zdjęcia jest prawidłowa, czy jest ono dobrze naświetlone. Czy czasem nie brakuje szczegółów w cieniach lub w jasnych partiach obrazu.

Kiedy histogram RGB będzie konieczny?

Histogram RGB przyda się we wszystkich tych sytuacjach, kiedy masz do czynienia z jakąś jedną intensywną barwą. Przykładowo, kiedy fotografujesz czerwonego tulipana, na histogramie jasności może wyglądać to tak, że jest on prawidłowy. Natomiast oglądając histogram RGB, może się okazać, że występuje prześwietlenie barwy czerwonej. Wtedy kanał czerwony R będzie się opierał o prawą krawędź.

Jak efektywnie korzystać z histogramu? Jak go interpretować?

Aby efektywnie korzystać z histogramu, ważne jest zrozumienie jego zasad i interpretacji. Histogram to wykres pionowy, który reprezentuje rozkład tonów w fotografii na osi poziomej. Oś pozioma obejmuje zakres 256 jasności od 0 do 255, gdzie 0 oznacza absolutną ciemność (czarny), a 255 to pełna jasność (biały). Przykłady interpretacji znajdziesz na dostępnej ściądze opisanej w tym poradniku.

Jak fotografować, by zmienić kształt histogramu?

Aby zmienić kształt histogramu podczas fotografowania, warto wziąć pod uwagę dwa czynniki, na które masz wpływ. Pierwszym są ustawienia parametrów ekspozycji. Aby przesunąć histogram w lewo, czyli zwiększyć ilość ciemnych tonów, możesz zmniejszyć naświetlenie zdjęcia poprzez skrócenie czasu migawki lub zwiększenie otworu przysłony. W przypadku przesuwania w prawo, do prawej krawędzi, czyli zwiększania ilości jasnych tonów, wydłużasz czas migawki lub zmniejszasz otwór przysłony. Drugim czynnikiem jest kontrola oświetlenia. Możesz zmieniać kształt histogramu poprzez dodawanie lub usuwanie źródeł światła, zmianę kierunku i intensywność oświetlenia. W ten sposób wpływasz na jasność obrazu i kształt utworzonego histogramu.

Jak wygląda poprawny histogram?

Poprawny histogram może wyglądać różnie w zależności od rodzaju zdjęcia i zamierzonego efektu. Teoretycznie idealny histogram powinien reprezentować cały zakres tonalny od czerni do bieli, obejmując wszystkie pośrednie odcienie szarości. Nie powinno być obszarów, które dotykają skrajnych krawędzi histogramu, oznaczających utratę detali w cieniach lub światłach. Wiesz jednak z opisanych wcześniej przykładów, że są sytuacje, w których rejestrowany temat fotografii będzie zawierał obszary absolutnie czarne lub strefy zupełnie białe. Dlatego poprawny histogram to taki, który odpowiada zamierzonemu efektowi. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że będą też sytuacje, w których nie da się uzyskać poprawnego histogramu i prawidłowej ekspozycji na jednym zdjęciu. Będzie to miało miejsce, kiedy fotografowana scena będzie zbyt kontrastowa. Wtedy możesz skorzystać z techniki HDR.

Jak działa korekta ekspozycji na podstawie histogramu?

Korekcja ekspozycji na podstawie histogramu to skuteczna metoda takiego naświetlenia zdjęcia, aby uzyskać optymalny rozkład jasności obrazu. W praktyce polega na obserwowaniu, jak zmienia się histogram podczas dostosowywania parametrów naświetlenia zdjęcia. W trybie manualnym M po prostu zmieniasz wartości czasu naświetlania, przysłony i ISO. W trybach półautomatycznych wprowadzasz korektę ekspozycji na plus lub minus. Tak operujesz tymi parametrami, by uzyskać optymalny rozkład tonów i dobrze zarejestrować najważniejsze szczegóły obrazu.

A nie prościej jest oceniać zdjęcie na wyświetlaczu?

Każdy aparat cyfrowy ma ekran LCD, na którym możesz podejrzeć zrobione zdjęcie i je ocenić. W normalnych warunkach oświetleniowych i przy fotografowaniu scen normalnie kontrastowych jest to wystarczająca metoda. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że nasz wzrok przystosowuje się do jasności zarówno tej wysokiej, jak i tej bardzo niskiej. Wyświetlacz aparatu nie ma tak szerokich zdolności. Dlatego np. fotografując w nocy gwiazdy, będziemy mieli zupełnie inne wrażenie jasności ekranu LCD aparatu. W takich warunkach tylko format wykresu widocznego w postaci histogramu zdjęcia może nam pokazać wiarygodnie, jak zostało ono naświetlone i czy ekspozycja jest prawidłowa.

Histogram jest ważnym sposobem na ocenę poprawności dobranej ekspozycji.

7 komentarzy do “Histogram w fotografii – jak czytać oraz ściąga z opisem 7 podstawowych kształtów”

  1. Przemku,
    Chwalę Twój wpis w ogóle za samo wskazanie histogramu, jako wielce pożytecznego narzędzia, ale podałeś to tak, jakby to miało być oczywiste dla każdego. Zapewne dla każdego doświadczonego – tak jest. Ale mam wrażenie, że dla początkujących już niekoniecznie.
    Zdecydowanie popieram aspekt edukacyjny na Twoim blogu, ale każda lekcja powinna mieć jasne wskazanie, do kogo jest kierowana. A prezentacja histogramu powinna być jedną z pierwszych lekcji właśnie dla początkujących, aby zapobiec utrwalaniu się mitu o wszechmocnej automatyce.
    Mam nadzieję, że temat histogramu będzie kontynuowany.
    Pozdrawiam!

    1. Zrozumienie histogramu jest przydatne. Szczególnie przydaje się on przy zdjęciach nocnych i w sytuacjach trudnych pod względem oświetleniowym. Nie jest to jednak temat zbyt ekscytujący i raczej nie wzbudza wielkiego zainteresowania i ciekawości. O histogramie już pisałem we wpisie Histogram prawdę Ci powie w czerwcu 2008 roku :-). Bardzo dokładny opis histogramu razem ze zdjęciami i histogramami do nich jest też w ebooku “Ekspozycja – Barwa – Ostrość“. Jeśli pod tym wpisem pojawią się jakieś konkretne pytania o histogram, to z chęcią pociągnę temat dalej.

  2. Przemku,
    Jak wynika z moich doświadczeń, z histogramu nie skorzysta ogromna liczba fotoamatorów i nie obawiałbym się dodać, że chyba zdecydowana większość. To uogólnienie czynię wprawdzie tylko na podstawie obserwacji w gronie rodziny i znajomych, ale patrząc na szlaku, jak fotografują przeciętni turyści (a to już są tysiące), to myślę, że moja uwaga ma sens. Nie czekałbym zatem na pytania ze strony tej grupy. Im potrzebny jest akademicki wykład. Tylko czy się nim zainteresują? Powszechne praktykowanie korzystania z pełnej automatyki, zwłaszcza przez niezaawansowanych fotoamatorów (a szczególnie w dobie smartfonów), nie sprzyja zadawaniu pytań w ogóle, a już szczególnie o histogram. Wspaniała technologia cyfrowa, która zeszła „pod strzechy”, chyba nieco rozleniwia. A histogram stał się jakby atrybutem zamkniętego klubu pasjonatów. Ale mimo to, do tego klubu trzeba zapraszać i tak traktuję Twój wpis.

    1. Z histogramem jest tak, że jeśli zdjęcia są robione w dobrych warunkach oświetleniowych i fotografowana scena nie jest jakość szczególnie kontrastowa, to automatyka aparatu daje sobie radę i ocena histogramu nie jest potrzebna. Wiec część fotografów nie widzi potrzeby zagłębiania się w ten temat. Problem się pojawia przy trudniejszych warunkach, wysokich kontrastach, zdjęciach z czarnym lub białym tłem itp. Wtedy automatyka może się pogubić i histogram to pokaże. Łatwo więc będzie ocenić co się dzieje. Ocena histogram też jest mocno wskazana kiedy fotografujemy przy naprawdę słabym świetle np. w nocy i oczy adaptują się do niskiej ilości światła. Wtedy ocena zdjęcia tylko na podstawie jego podglądu będzie obarczona sporym błędem. Sam kiedyś cię na to “nabrałem” i z sesji nocnej wróciłem z niedoświetlonymi zdjęciami.

  3. Przemku,
    Z całym Twoim wywodem zgadzam się, ale wypowiadasz się z pozycji profesjonalisty, dla którego, jak i dla wielu zaawansowanych amatorów, to są rzeczy oczywiste.
    Zacytuję więc fragment z Twojego ostatniego komentarza:
    “Wiec część fotografów nie widzi potrzeby zagłębiania się w ten temat”
    Czy masz zatem pomysł, jak takich przekonać?
    Jak widzę potem te setki, czy tysiące zdjęć dołączone do map Google’a, to ręce opadają. Często są to zdjęcia blade, bez wyrazu, niedoświetlone, z przepałami, z zakłóceniami w obszarze WB. Ale wygląda, że ich twórcom takie zdjęcia wystarczą, więc nie dziwiłbym się, że oni pytanie o histogram potraktowaliby, jako dziwactwo. Niestety, jak ktoś nie chce chcieć, to trudna sprawa.
    Pozdrawiam

Co o tym sądzisz? Zostaw komentarz