Tryb BULB ustawiony na pokrętle trybów

Jak ustawić długi czas naświetlania? – tryb BULB

Dostałem pytanie od Alicji o to, jak ustawić długi czas naświetlania: „[…] mam jeden podstawowy problem. Jak ustawić ten czas? Np. 2 minuty? Coś muszę wyłączyć albo włączyć, ale nie wiem co i gdzie? Jakie ustawienia powinny być, jeśli chce sterować czasem samodzielnie? Pozdrawiam Ps. Te wszystkie Sv, Tv, Av, M, B, X nic mi nie mówią. Mam aparat Samsung GX”.

Drugie pytanie, które związane jest z tym tematem, podesłał Irek: „Proszę mi podpowiedzieć, czy jest jakaś metoda ustalenia czasu ekspozycji, gdy jest on dłuższy niż 30 sekund. W trybie preselekcji przysłony, jeśli jest w miarę jasno, podawany jest precyzyjny czas otwarcia migawki. Jednak gdy 30 sekund jest za krótkim czasem, to liczba 30 tylko miga. Ja wiem, że jest funkcja BULB, wężyki spustowe itd, ale skąd mogę wiedzieć, bez metody prób i błędów, czy w trybie BULB (bo tylko tu mogę wyjść poza owe 30 sekund) mam trzymać migawkę otwartą przez 5 minut, a nie np. 1 godzinę?”

Długi czas naświetlania - tryb BULB
Długi czas naświetlania w trybie B. Ten kadr był naświetlany przez 2 minuty. Dzięki temu woda w jeziorze jest zupełnie wygładzona.

Długie czasy możesz wykorzystać, kiedy chcesz rozmyć ruch. Może to być ruch np. wody, chmur, pojazdów lub czegokolwiek, co się przemieszcza. Długi czas otwarcia migawki warto również stosować, by pokazać ruch jasnego obiektu na ciemnym tle. Może to być pozorny ruchu gwiazd na niebie lub fotografowanie z techniką malowania światłem.

Jak ustawić długi czas naświetlania

Czas naświetlania to jeden ze składników ekspozycji. Jego wydłużenie musi być skompensowane zmianą wartości jednego lub dwóch pozostałych składników. Kiedy więc chcesz wydłużyć czas otwarcia migawki i jednocześnie zachować jasności zdjęcia na tym samym poziomie, to musisz przymknąć przysłonę lub zmniejszyć wartość ISO.

O ustawianiu ekspozycji i relacji pomiędzy czasem migawki, wartością przysłony i ISO możesz poczytać np. we wpisie: Ekspozycja nie tylko na wakacje – ściąga z jej składników.

Tryb BULB

Ustawianie bardzo długich czasów migawki odbywa się w trybie B (BULB). Można powiedzieć, że jest to specjalny tryb manualny. W nim naświetlanie zdjęcia odbywa się tak długo, jak długo wciśnięty jest spust migawki. W niektórych aparatach jest on wyróżniony na pokrętle wyborów trybów fotografowania. W innych można go znaleźć w trybie manualnym M. Pojawi się on zazwyczaj po zmianie czasu naświetlania na dłuższy niż 30 sekund.

Tryb BULB ustawiony na pokrętle trybów
Funkcję/tryb B (BULB) możesz ustawić, korzystając z pokrętła trybów w aparacie.

O trybie manualnym przeczytasz we wpisie: Tryb manualny w aparacie, czyli jak cyfrówką robić zdjęcia po staremu.

Podsumowując. W trybie automatycznym wszystkie parametry ustawia aparat. W trybie M parametry ekspozycji ustawiasz samodzielnie, natomiast aparat kończy naświetlanie zdjęcia po ustawionym przez Ciebie czasie. Ten maksymalny do ustawienia czas jest różny dla różnych aparatów, ale zazwyczaj jest to 30 sekund. Dlatego do naświetlania przy dłuższym czasie stosuje się tryb B, w którym możesz naświetlać zdjęcie prawie tak długo, jak chcesz.

Jak ustalić ile ma wynosić ten długi czas?

Są zasadniczo dwie sytuacje, kiedy robisz zdjęcia z czasem otwarcia migawki w trybie B. Pierwsza, kiedy stosujesz silnie przyciemniający filtr szary, by celowo uzyskać długi czas. Druga, kiedy jest naprawdę ciemno i ta mała ilość światła wymaga długich ekspozycji.

Określanie czasu otwarcia migawki z filtrem szarym

Załóżmy, że chcesz zrobić zdjęcie z bardzo długim czasem nad jeziorem. Chcesz uzyskać spokojną wodę na jeziorze po zachodzie słońca. Do uzyskania odpowiednio długiego czasu otwarcia migawki potrzebny będzie więc filtr szary. Jednak przy zdjęciach wieczornych z dodatkowym filtrem szarym na obiektywie światłomierz w aparacie dostaje mało światła. Może więc się zdarzyć, że nie jest on w stanie dokonać prawidłowego pomiaru. Dlatego najpierw trzeba zrobić zdjęcie bez filtra. Dzięki temu ustalisz właściwe parametry ekspozycji. Możesz więc przełączyć aparat np. na tryb A/Av i zrobić zdjęcie. Do ustawionej przysłony i ISO aparat dobierze odpowiedni czas naświetlania.

Załóżmy, że tak jak na powyższym zdjęciu otrzymałeś/otrzymałaś przy ISO 100 i przysłonie f/5.6 czas 0,3 sekundy. Stosując teraz filtr szary na obiektyw, musisz jeszcze wiedzieć, jak mocno on przyciemnia i proporcjonalnie od tego wydłużyć czas naświetlania. Do kolejnego zdjęcia wykorzystałem filtr o gęstości 9 EV. Tak więc musiałem czas 0,3 sekundy wydłużyć o 9 stopni. W aparacie mam ustawioną skalę zmian co 1/3 EV. Dlatego jeden stopień to 3 przeskoki na pokrętle. Najprościej jest więc policzyć te przeskoki co 3 i patrzeć, jak zmienia się czas na wyświetlaczu. W tym przypadku będzie to 0,3 -> 0,6 -> 1,3 -> 2,5 -> 5 -> 10 -> 20 -> skala jest do 30 sekund, ale dalej łatwo jest policzyć mnożąc czas razy dwa -> 40 -> 80 -> 160 sekund. Ponieważ wiedziałem, że mój filtr mimo deklaracji producenta przyciemnia trochę więcej, dałem naświetlenie na około 180 sekund. Uzyskany efekt masz pokazany na poniższym zdjęciu.

Długie czasy ekspozycji, kiedy jest ciemno

Kiedy fotografujesz przy bardzo niskim poziomie oświetlenia, że i bez filtra czasy otwarcia migawki wychodzi dłuższy niż 30 sekund, to określenie właściwego czasu migawki wymaga zrobienia zdjęcia przy wyższym ISO. Jeśli więc światłomierz aparat potrafi dokonać pomiaru, to najpierw robisz zdjęcie testowe przy bardzo wysokim ISO i określasz potrzebny czas naświetlania przy określonej przysłonie. Jak już to ustalisz, przechodzisz na niskie ISO i proporcjonalnie do tego wydłużasz czas otwarcia migawki.

Przykładowo zdjęcie testowe robisz przy ISO 1600 i przysłonie f/4. Wychodzi Ci, że np. czas naświetlania to 4 sekundy. Teraz pozostawiasz przysłonę tak jak była i zmieniasz ISO na 100. Różnica między ISO 1600 a 100 to 4 stopnie (według ciągu zmian o jeden stopień: … 100, 200, 400, 800, 1600 …). Wtedy właściwy czas naświetlania wyniesie 1 minuta (według ciągu zmian czasu o jeden stopień: … 4, 8, 15, 30, 60 sekund …).

Metoda na ISO 6400

Są sytuacje, kiedy światła jest naprawdę mało i w wizjerze, niezależnie czy jest optyczny, czy cyfrowy, nic nie widać. Wtedy też czułość światłomierza w aparacie jest niewystarczająca. Niewielka ilość światła zastanego jest poza zakresem pomiarowym aparatu.  Wtedy nie ma innej rady, jak zrobić zdjęcie testowe samodzielnie wprowadzając parametry ekspozycji i na tej podstawie zrobić kolejne, z uwzględnieniem uzyskanego wcześniej wyniku.

Aby ułatwić sobie przeliczanie parametrów naświetlania robionych przy wysokim i niskim ISO, możesz wykorzystać prostą zależność, jaka zachodzi przy robieniu zdjęć z ISO 6400 i ISO 100. Jest to zmiana o 6 stopni EV. Taka sama zmiana zachodzi, kiedy przechodzisz z 1 sekundy na 60 sekund. Zatem robiąc zdjęcia przy ISO 6400 z czasem liczonym w sekundach, będziesz miał/miała te same parametry ekspozycji, kiedy ustawisz ISO 100 i czas w minutach. Oczywiście przy tej samej wartości przysłony.

  • ISO 6400 i czas w sekundach = ISO 100 i czas w minutach

Np. ISO 6400 i 2 sekundy = ISO 100 i 2 minuty (120 sekund). Przy tej samej przysłonie.

Aby nie poruszyć aparatem w czasie naświetlania zdjęcia, warto zastosować dodatkowy pilot lub wężyk spustowy. Oczywiście aparat powinien być wtedy również dobrze ustabilizowany.

Przykładowe zdjęcia

Poniżej kilka przykładowych zdjęć zrobionych nad morzem. Stosowałem tu różne czasy od kilku sekund do nawet 4 minut. Głównym tego skutkiem jest rozmycie ruchu wody. Przy stosowaniu bardzo długich naświetleń rozmyciu uległ również ruch chmur leniwie snujących się po niebie. Do tych fotografii stosowałem głównie obiektyw szerokokątny.

Uzyskanie takiego obrazu wiąże się właśnie z czasem. Mam tu na myśli nie tylko ten związany z samym naświetlaniem, ale całościowy poświęcony na fotografowanie. Zaczynałem zdjęcia przed zachodem słońca, a kończyłem plener około 2. godziny po nim.

Fotografowałem w warunkach, w których wiele osób by uznało, że jest za ciemno i już nie warto. Długie czasy dają jednak obraz, który jest odmienny od tego, co widzi człowiek. Dlatego dopiero na fotografii widać, że mimo wszystko było wystarczająco dużo światła, do zrobienia zdjęcia.

Wszystkie kadry z malowaniem światłem oraz te z czasem powyżej 30 sekund naświetlania były robione w trybie B.

Długi czas naświetlania - najkrótszy z prezentowanych, bo jedyne 15 sekund.
Najkrótszy czas z prezentowanych zdjęć, bo jedyne 15 sekund.

Tryb BULB z czasem naświetlania 240 sekund.
Tryb B z czasem naświetlania 240 sekund.

Czas otwarcia migawki dla tego zdjęcia to jedna minuta.
Czas otwarcia migawki dla tego zdjęcia to jedna minuta.

Długi czas ekspozycji.
Długi czas ekspozycji dla tej fotografii to 60 sekund

Zdjęcie w trybie BULB.
240 sekund ekspozycji.

Dlugi czas otwarcia migawki - 60 sekund.
Czas otwarcia migawki – 60 sekund.

Fotografia zrobiona z wykorzystaniem funkcji BULB w aparacie.
4 minuty naświetlania rozmyły nie tylko wodę, ale i chmury.

Czas naświetlania tego zdjęcia to 120 sekund.
Czas naświetlania tego zdjęcia to 120 sekund.

Długi czas naświetlania - 120 sekund.
Tu również jest 120 sekund.

Jeszcze dodatkowe przykłady z wykorzystaniem techniki malowania światłem.

Barwna kula świetlna - malowanie światłem
34 sekundy

Kula świetlna - malowanie światłem
67 sekund

Wielobarwna kula świetlna - malowanie światłem
26 sekund

Aktualizacja wpisu: 21.06.2022 r.

Odbierz darmowe rozdziały ebooka "Magia nocnych zdjęć"

  • Tryby ustawiania ekspozycji przy zdjęciach nocnych – W aparacie masz wiele trybów fotografowania. Tryb automatyczny, tematyczne, kreatywne: P, A/Av, S/Tv oraz M. Zobacz, co się lepiej sprawdzi przy zdjęciach nocnych.
  • Jak ustawiać ekspozycję w prawie całkowitej ciemności – Są sytuacje, kiedy światła jest naprawdę mało i w wizjerze, niezależnie czy jest optyczny, czy cyfrowy, nic nie widać. Zobacz, jak sobie z tym radzić.
  • Złap krajobraz po zachodzie słońca – Zachód słońca to nie koniec fotografowania. Warto poczekać i fotografować dalej. Zobacz, jakie masz możliwości w tym zakresie i co może się wydarzyć.

Magia nocnych zdjęć - ebook
Kliknij i zapisz się na darmowe rozdziały ebooka "Magia nocnych zdjęć"

Jeden komentarz do “Jak ustawić długi czas naświetlania? – tryb BULB”

  1. Jak się dowiadujemy, p. Alicja nie wiedziała, jak ustawić w swoim aparacie tryb Bulb i zwróciła się o wsparcie do Przemka. Jak przypuszczam p. Alicja instrukcję do aparatu posiada, ale Przemek, jak zwykle, przyszedł z pomocą.
    Przydałoby się teraz, aby p. Alicja podzieliła się z fotoamatorami, jak będzie ustalać, jaki czas ekspozycji na Bulb zastosować, jeśli zakres pracy automatyki aparatu nie wystarczy. To dla wielu, którzy jeszcze z trybu Bulb nie korzystali będzie dobre wsparcie.

Co o tym sądzisz? Zostaw komentarz