Efekt bokeh jest ceniony przez fotografów ze względu na możliwość uzyskania ciekawego wizualnie kadru. Dzięki niemu na fotografii pojawiają się jasne okręgi, które wzbogacają i uatrakcyjniają kompozycję zdjęcia. Powstają one w wyniku specyficznego rozmywania tła lub rozmycia obiektów będących przed miejscem ostrzenia. Jeśli chcesz dowiedzieć się jak ustawić aparat i uzyskać bokeh na zdjęciach czytaj dalej.


Buszując w porannej trawie — Efekt bokeh w kroplach rosy.

Co to jest bokeh w fotografii?

„Bokeh” (czytaj boke) to nic innego jak sposób rozmycia obiektów będących w strefie poza głębią ostrości. Najprościej zaobserwować to na rozmyciu jasnych punktów na ciemnym tle. Związane jest to z budową obiektywu. Czynnikiem wpływającym  jest sposób skorygowania w nim aberracji sferycznej. Innym elementem wpływającym na bokeh jest kształt przysłony. Im bardziej okrągła przysłona, tym jest on ładniejszy. Dlatego obiektywy posiadające większą liczbę listków przysłony lub lepiej wyprofilowany ich kształt, tworzą „okrąglejszy” otwór i przez to milszy dla oka bokeh.

Na tej pajęczynie w kropach wody widać wyraźnie, że efekt bokeh powstaje przed i za miejscem ostrzenia.

Jak uzyskać efekt bokeh na zdjęciach?

Jak już wspomniałem, chodzi tu, o rozmycie jasnych punktów na ciemniejszym tle. Są więc potrzebne trzy elementy. Jasny punkt — im jaśniejszy, tym lepiej będzie widoczne jego rozmycie poza strefą ostrości. Ciemne tło, bo oczywiście im ciemniejsze tym będzie tworzony większy kontrast między jasnymi “okręgami” a tym tłem. I najważniejsze duże rozmycie tego jasnego “punktu”. Oznacza to, że musisz umieć tak ustawić aparat, by uzyskać małą głębię ostrości. To rozmycie występuje przed i za miejscem ostrzenia. Jeśli więc ustawiasz ostrość na drugi plan, to pierwszy plan będzie w strefie nieostrości. Również to, co za drugim planem, czyli trzeci, dalsze i tło też nie będą ostre. Jeśli więc chcesz fotografować z efektem bokeh, musisz zadbać o te trzy elementy.

• Weź aparat z najjaśniejszym obiektywem.
• Ustaw największy otwór przysłony. Pomocny jest tu tryb preselekcji przysłony.
• Wybierz odpowiedni motyw do sfotografowania.
• Ustaw odległość do obiektu.
• Jasne punkty do rozproszenia ustaw poza płaszczyzną ostrości.
• Zrób zdjęcie i zobacz atrakcyjny efekt, który stworzyłeś/stworzyłaś.

Jasne i nieostre odbicia światła w wodzie nad jeziorem stworzyły ciekawe tło dla gałązek.

Od czego zależy bokeh?

Efekt bokeh zależy od kilku czynników. Część z nich została już wymieniona. Zobacz więc, od czego zależy bokeh.

• Jakość i rodzaj obiektywu. Układ optyczny obiektywu ma wpływ na sposób pokazania nieostrych partii obrazu, czyli na bokeh. Obiektywy o wysokiej jakości tworzą bardziej gładkie i jednorodne krążki rozproszenia. Niemniej nie zawsze o to chodzi.
• Kształt i liczba listków przysłony. Przy najbardziej otwartej przysłonie otrzymujesz zazwyczaj okrągły kształt krążków rozproszenia. Po przymknięciu przysłony to się zmienia i ten kształt jest zależny od wyprofilowania listków przysłony oraz od jej liczby. Im więcej listków przysłony, tym ten kształt jest bardziej okrągły.
• Wartość przysłony. Im większy otwór przysłony, tym mniejsza głębią ostrości i bardziej wyraźny efekt bokeh. Jasne obiektywy z dużym otworem, na przykład f/1.4 lub f/2, umożliwiają łatwiejsze uzyskanie widocznego efektu bokeh niż te ciemniejsze, np. z f/5.6. W tym miejscu można jeszcze dodać, że pozostałe wartości ekspozycji takie jak ISO i czas naświetlania nie mają żadnego wpływu na omawiany efekt. Przykładowe zdjęcia znajdziesz we wpisie Bokeh – jak zmienia się w zależności od wartości przysłony.
• Długość ogniskowej obiektywu. Długość ogniskowej obiektywu również ma wpływ na efekt bokeh. Obiektywy o dłuższej ogniskowej (np. teleobiektywy) dają możliwość uzyskania płytszej głębi ostrości. A to oznacza, że łatwiej jest nimi otrzymać efekt bokeh niż obiektywem szerokokątnym o krótszej ogniskowej.
• Odległość między aparatem fotograficznym, ostrym obiektem a nieostrymi jasnymi punktami. Odległości między tymi elementami ma również znaczący wpływ na efekt bokeh. Im bliżej aparatu jest główny obiekt, tym płytsza głębia ostrości i bardziej rozmyte będzie tło lub przedni plan. Dłuższa odległość między aparatem a ostrym obiektem będzie wpływać na zmniejszenie efektu.
• Jasność punktu świetlnego w nieostrości. Jasność świateł w tle lub elementów przedniego planu również ma znaczenie. Jasne punkty świetlne, takie jak odbijające się światło słońca w kroplach porannej rosy, odległe światła miast, dekoracje świąteczne z małych lampek, to tylko przykłady, kiedy możesz tworzyć efekt bokeh.
• Ciemne tło. Efekt rozmycia tych jasnych punktów będzie lepiej widoczny na ciemniejszym tle. Dlatego, kiedy robisz zdjęcia z efektem bokeh, zwróć uwagę na jasność tła. Im jest ono ciemniejsze tym efekt wyraźniejszy.

Czerwone krążki rozproszenia powstały z małych, świecących na czerwono końcówek światłowodu.

Rozmycie tła a matryca aparatu

Rozmiar matrycy ma bezpośredni wpływ na kąt widzenia aparatu przy określonej ogniskowej obiektywu. Aby zachować ten sam kąt widzenia przy mniejszym sensorze, trzeba zastosować krótszą ogniskową. To oznacza, że robiąc podobny kadr przy mniejszej matrycy, otrzymasz słabiej widoczny efekt bokeh. Krążki rozproszenia będą mniejsze. Dlatego dysponując większym sensorem, łatwiej uzyskasz większy bokeh.

Jaki obiektyw do bokeh?

Do tego efektu nadają się wszystkie jasne obiektywy. Im jaśniejszy, tym lepiej. Możesz również skorzystać z teleobiektywów, wtedy nie potrzebujesz już tak jasnego, ale tu również im jaśniejszy, tym lepiej. Jasny, czyli taki z przysłoną o wartości np. f/1.4, f/2, f/2.8. Jeśli masz ciemniejszy, to do kształtowania efektu możesz skorzystać z innych elementów, które na niego wpływają, np. zmieniając odległość obiektu i jasnych punktów w oddali. Jednak najprościej jest go uzyskać obiektywem makro.

Lepsze wizualnie efekty uzyskasz, stosując obiektyw stałoogniskowy. Zoomy z uwagi na bardziej skomplikowaną budowę mogą tworzyć mniej gładkie krążki rozproszenia i przez to przeważnie mniej ładne.

Poza standardowymi są też „specjalne” obiektywy. Mam tu na myśli różne starsze konstrukcje, które z uwagi na określoną budowę tworzą np. tak zwany bąbelkowy bokeh czy wirujący (swirly bokeh).

Swirly bokeh uzyskany przerobionym obiektywem HELIOS-44-2.

Bąbelkowy (ang. bubble) bokeh. Tu został wykorzystany INDUSTAR-61L/Z-MC 2.8/50.

Jak zrobić efekt bokeh telefonem?

Z uwagi na to, że smartfony mają małe sensory, uzyskanie ładnego efektu bokeh jest utrudnione. Wiedząc, od czego zależy ten efekt, musisz stworzyć taką sytuację, w której mimo małego światłoczułego czujnika będzie on widoczny. Możesz więc sfotografować mniejszy obiekt z bliższej odległości, a jasne punkty przeznaczone do rozproszenia umieścić maksymalnie daleko w tle. Możesz też zastosować dodatkową optykę na smartfon, która wydłuży ogniskową. Są też aplikacje, które symulują efekt rozmytego tła i dodają do zdjęcia elementy graficzne wizualnie zbliżone do efektu bokeh. Jednak jest to wtedy sztucznie dodana grafika.

Stwórz własny efekt bokeh

Poza efektem okrągłego krążka rozproszenia możesz tworzyć własne kształty. Wystarcz, że przed obiektywem, bezpośrednio przed przednią soczewką umieścisz czarny kartonik z wyciętym określonym kształtem. Ten kształt zostanie powielony w każdym krążku rozproszenia. W ten sposób możesz stworzyć własny efekt bokeh. Przykłady tego znajdziesz we wpisie Tajemnica fotografowania myśli. Miłego fotografowania.

Chcesz więcej?

Jeśli poszukujesz wskazówek dotyczących wykorzystania głębi ostrości do swoich zdjęć, to zapraszam do zapoznania się z poradnikiem „Magia głębi ostrości i ozdobnego rozpraszania tła”.

-> Odbierz darmowe rozdziały poradnika.

-> Zobacz pełny opis, opinie o nim i dowiedz się więcej.