Co to jest mikroregulacja AF obiektywu? Jak sprawdzić, czy jest potrzebna? Jak ją przeprowadzić za pomocą aparatu? Czy faktycznie jest to idealny sposób na kalibrację AF, ustawianie ostrości i ostre zdjęcia?

Dostałem wiadomość od Janka: „[…] Do mnie temat mikroregulacji AF trafił już kilka lat temu, ale wtedy potraktowałem go nieco po macoszemu, bo regulację, i tylko jednego obiektywu, zrobiłem na trzy bateryjki AA. Zapewne znasz tę metodę. Była to metoda polecana, jak pamiętam, na forum Sony przez jednego z uczestników. Ja się nią posłużyłem, bo zasada jest prosta, a bateryjki znajdzie się chyba w każdym domu, więc „przyrząd” zapewne leży u każdego gdzieś w jakiejś szufladzie. Ale… No właśnie. Metoda prosta, ale efekty już niekoniecznie były, jak się obecnie okazało, prawidłowe […] No i gdy zabrałem się za zbadanie moich trzech najczęściej używanych obiektywów z AF, okazało się, że wszystkie trzy mają back focus. Także ten kiedyś „regulowany” na bateryjki. […]”

Co to jest AF i jak go sprawdzić?

AF (skrót od autofokusa) to układ, który jest odpowiedzialny za automatyczne ustawianie ostrości. W zależności od jego sprawności i konstrukcji może on się spisywać lepiej lub gorzej. Problemy z AF mogą objawiać się tym, że na zdjęciu ostre jest nie to, co trzeba. Może więc się zdarzyć, że kiedy w lustrzance kadrujesz przez wizjer w jedno miejsce, to ostrość jest ustawiana w innym, w innej płaszczyźnie. Poprawne działanie układu autofokusa zależy zarówno od obiektywu, jak i aparatu.

Jeśli chcesz sprawdzić jakość AF aparatu z danym obiektywem, zrób kilka zdjęć testowych. Możesz do tego wykorzystać pokazane poniżej stanowisko. Najprostsze to linijka na białej kartce i narysowany na niej mały krzyżyk, w który będziesz celował.

Otwórz maksymalnie przysłonę, by uzyskać małą głębię ostrości. Aktywuj tylko centralny punkt AF, zrób kilka zdjęć i sprawdź na podglądzie czy aparat ustawił dobrze ostrość.

Prosty tester do sprawdzania ustawiania ostrości przez autofokus. Linijka na kartce z narysowanym krzyżykiem.

Wersja trochę bardziej rozbudowana. Linijka oparta o książki. W pionie kartka z kontrastowym wzorem i wskaźnikiem miejsca ostrzenia na linijce (pomysł zaczerpnięty ze strony nikonimgsupport.com).

Bardzo fajny kalibrator AF zrobiony przez Janka (aktywnego czytelnika bloga).

Jeśli na zdjęciach testowych ostrość za pomocą AF jest ustawiana w punkt, to super. Jednak czasami może pojawić się problem. Objawia się tym, że ostrość będzie trochę przed lub trochę za miejscem, na które był nacelowany punkt ostrzenia. Nazywa się to z angielskiego błędem „back focus” (BF) lub „front focus” (FF).

Błąd ten jest widoczny głównie przy robieniu zdjęć z bardzo małą głębią ostrości. Dotyczy właścicieli lustrzanek ustawiających ostrości przez wizjer i działające wtedy osobne czujniki detekcji fazy. Rozwiązaniem problemu jest oddanie obiektywu z aparatem do serwisu, który skalibruje obiektyw do aparatu.

Jest też druga możliwość, o ile posiadasz aparat, który ma funkcję korekty — mikroregulacji AF obiektywu.  Dzięki temu w pewnym stopniu można samodzielnie zniwelować zauważony problem.

Mikroregulacja AF obiektywu w aparatach Canon

Linki do artykułu o kalibracji AF w aparatach Nikona i Sony znajdziesz w dalszej części poradnika.

Aby przeprowadzić mikroregulację AF obiektywu, musisz najpierw ją włączyć w menu aparatu. Poniżej przykłady z Canona EOS 7D mark II.

Włączanie i wyłącznie funkcji mikroregulacji obiektywu w aparacie Canon EOS 7D mark II.

Przejdź do zakładki AF w menu aparatu i wyszukaj pozycję „Mikroregulacja AF”. Zatwierdź ją. Tam będą dostępne opcje włączenia kalibracji takiej samej dla wszystkich obiektywów lub osobnej dla każdego.

Mikroregulacja AF dla wszystkich obiektywów jednocześnie.

Jeśli ustawianie ostrości w Twoim aparacie wykazuje przykładowo front fokus niezależnie od obiektywu, to możesz sprawdzić opcję „Wszystko tak samo”. Przeważnie jednak lepiej będzie przeprowadzić mikroregulację AF indywidualnie dla każdego obiektywu osobno. W przypadku obiektywów stałoogniskowych masz do ustawienia jedną wartość. W przypadku zoomów będziesz miał do ustawienia dwie wartości. Osobną dla najkrótszej ogniskowej i osobno dla najdłuższej ogniskowej.

Mikroregulacja AF obiektywu stałoogniskowego 50 mm.

Mikroregulacja AF obiektywu zoom 15-85 mm.

Robisz więc zdjęcie testowe i sprawdzasz, w którym miejscu masz ostrość. Jeśli jest przed, to w ustawieniach aparatu przesuwasz wskaźnik na plus, by aparat korygował pomiar AF i ustawiał ostrość dalej. Jeśli ostrość jest za, to korygujesz na minus, by aparat ustawiał ostrość bliżej. Robisz kolejne zdjęcie i sprawdzasz ostrość. Jeśli trzeba, wprowadzasz kolejną poprawkę. Aż aparat zacznie ustawiać ostrość, tam gdzie trzeba.

Dla obiektywów typu zoom całą operację przeprowadzasz dla skrajnych ogniskowych.

Przeprowadzona w ten sposób mikroregulacja AF na pewno przyczyni się do zmniejszenia problemu i uzyskania ostrych zdjęć z udziałem AF. Nie możesz się jednak spodziewać idealnych wyników w każdej sytuacji. Problem ostrości związanej z BF i FF autofokusa może zależeć dodatkowo od odległości ostrzenia. A przeprowadzona kalibracja tego nie uwzględnia. Jedna regulacja dotyczy całego zakresu odległości ostrzenia. Warto więc kalibrację przeprowadzić dla odległości, przy której robisz najwięcej zdjęć.

Najwięcej możliwości poprawiania tego błędu ma chyba Sigma. Najnowsze obiektywy tej firmy można podpiąć do specjalnej przystawki „Sigma USB Dock”. Dzięki niej samodzielnie wprowadzić korektę BF lub FF dla kilku odległości ostrzenia. Możesz też tam zmienić styl ustawiania ostrości w zależności od tego, czy bardziej Ci zależy na szybkości działania, czy celności.

Od czego jeszcze zależy celność ustawiania ostrości przez AF

Mikroregulacja obiektywu to tylko jeden ze sposobów na ostrość zdjęcia. Warto też zdawać sobie sprawę, że na poprawność pracy AF mają też wpływ czynniki zewnętrzne. Są to oświetlenie i kontrastowość fotografowanego obiektu. W słabym świetle przy mało kontrastowej scenie nawet najlepszy układ autofokusa i najsolidniejszy obiektyw mogą się pogubić.

W lustrzankach różne punkty AF mogą mieć różną precyzję/czułość. Są „punkty” liniowe, krzyżowe i podwójnie krzyżowe. Sprawdź więc w instrukcji aparatu, jak to jest u Ciebie. Zazwyczaj środkowy jest najbardziej precyzyjny i czuły. Warto wtedy w lustrzance przestawić ustawianie ostrości na ten środkowy punkt AF.

Ostrość zdjęć i ustawianie ostrości to szerszy temat. Jest kilka czynników, które wpływają na wynik w postaci ostrego zdjęcia. Więcej o przyczynach problemów z ostrością możesz przeczytać we wpisie 8 powodów, dlaczego zdjęcie nie jest ostre.

Mikroregulacja AF – ciąg dalszy – 2023.02.24

Dostałem od Janka dodatkowy komentarz i jego spostrzeżenia z przeprowadzonej mikroregulacji AF. Zamieszczam poniżej. Być może to się komuś przyda. Opis problemu i jego rozwiązanie jest zawsze cenne.

Gdy niedawno zrobiłem swój pierwszy przyrząd do mikroregulacji AF, pojawiła się jednak kwestia nieprecyzyjnych pomiarów. Najczęstszym problemem było to, że mimo wprowadzania kolejnych korekt, ostrość się nie przemieszczała, a w każdym razie nie tak, jak bym tego oczekiwał. A czasem wyniki skakały, bez żadnej reguły. To było jak „loteria”.

Początkowo myślałem, że może mój kalibrator jest zbyt mały i wykonałem drugi, z dwukrotnie większą linijką. Wykorzystałem do tego linijkę metalową długości 20 cm, przeznaczoną do robót warsztatowych (koszt 15 zł). I w ten sposób uzyskałem konstrukcję jak na zdjęciu.

Dziękuję Przemku za sugestię w kwestii linijki, bo podobną ujrzałem na Twoich zdjęciach.

Jednak zdjęcia testowe z nowym kalibratorem nadal wykazywały błędy podobne do poprzednich, ale znacznie poprawiła się obserwacja nowej podziałki na linijce. Moją uwagę skupiłem więc na dziwnym zachowaniu mechanizmu obiektywu, który mimo wprowadzonych korekt, potrafił nie zmieniać ustawienia soczewek, a jedynie słychać było sygnał dźwiękowy złapania ostrości. Być może było tak i przy pierwszym przyrządzie, ale wtedy nie zwróciłem na to uwagi. Uczyłem się. Wpadłem więc na pomysł, aby przed każdym zdjęciem testowym wymusić pracę AF, które spowoduje słyszalną pracę mechanizmu i odstrojenie się soczewek od poprzedniego ustawienia. I to było to. I od tej chwili wszystko w testach potoczyło się już dobrze, a „loteria” się skończyła.

Ponieważ chciałem Ci Przemku zaprezentować wygląd przyrządu użytego przed laty w profesjonalnym serwisie podczas regulacji innego z moich obiektywów, postanowiłem odszukać w moich zasobach zdjęcia, jakie wtedy powstały. Odnalazłem je i jedno z nich załączam.

Zobacz również:

• Sposób używania funkcji Precyzyjna korekta AF w aparatach Nikon.
• Regulacja AF w aparatach Sony.