Od czego zależy to, jaki uzyskasz kolor na zdjęciu? Dlaczego robiąc zdjęcia, nie zawsze jesteśmy zadowoleni z otrzymanych na nim kolorów? Gdzie szukać rozwiązania?

Dostałem wiadomość od Stanisława “[…] Panie Przemysławie, informacje, które czytam, są rewelacyjne. Dziękuję za nie. Proszę o kilka słów na temat fotografii ptaków. Mimo starań nie odnajduję recepty na uzyskanie “ptasich” kolorów. Czuję niedosyt. Przeczytałem szereg opracowań i nic.” Pisał również do mnie Emil “[…] Porównuję zdjęcia robione niedawno z tymi sprzed lat i skóra wychodzi jakaś taka zbrązowiała, poszarzała.”

Kolor na zdjęciu to proces złożony. Mimo tego w wielu sytuacjach dążymy do wiernego pokazania barw na fotografii.

Kolor na zdjęciu a proces widzenia

To, jaki kolor widzimy oczami, zależy od jakości naszego wzroku, koloru obserwowanego przedmiotu oraz od oświetlenia, w którym ten przedmiot obserwujemy. To występuje w sytuacji, w której obserwowany obiekt nie świeci sam z siebie, tylko musi być oświetlony światłem zewnętrznym. Z tym masz do czynienia na co dzień, kiedy przykładowo obserwujesz otoczenie w świetle słonecznym.

Jeśli obserwujesz świecący obiekt, to kolor widziany oczami zależy od jakości naszego wzroku oraz barw emitowanych przez ten obiekt. Czyli jeśli patrzysz na monitor, to jakość widzianych kolorów zależna jest od właściwości naszego wzroku oraz od jakości monitora i stopnia, w jakim on może pokazać różne kolory.

W przypadku aparatów fotograficznych i robionych zdjęć jest podobnie.

Wierność kolorystyczna oświetlenia

Nie chcę się tutaj za bardzo rozwodzić, ale odpowiednie światło, dające szerokie spektrum barw jest podstawą uzyskania wiernej barwy fotografowanego przedmiotu. Szeroko ten problem opisuję w ebooku “Ekspozycja — Barwa — Ostrość”. Tyczy się to sztucznych źródeł światła. Ciekawym zjawiskiem jest tu metameryzm. Jeśli natomiast fotografujesz w świetle słonecznym, to ten problem Ciebie nie dotyczy.

Dla przykładu poniżej dwa zdjęcia widma światła uzyskanego spektroskopem przy świetle słonecznym oraz przy świetle z wysokoprężnej lampy rtęciowej. Widać dość dokładnie jakie są luki w widmie, w tym drugim przypadku.

Kalibracja aparatu

Mając odpowiedniej jakości światło, możesz robić przy nim barwne zdjęcia. Korzystając z aparatu, istotne pozostaje ustawienie w nim właściwego dla danego światła balansu bieli. Najdokładniejszą metodą jest skorzystanie ze wzorca, który możesz zrobić samemu. Opisane masz to we wpisie Tani sposób na wzornik do ustawiania balansu bieli.

Jeśli masz, już dobrze ustawiony balans bieli, to uzyskany kolor na zdjęciu powinien być w porządku. Nie oznacza to, że będzie idealny, ale wystarczająco dobry. Niewielkie różnice mogą się jednak pojawić. Wynikają one z cech matrycy w aparacie oraz z oprogramowania aparatu. Odpowiedni program tłumaczy zarejestrowane przez matrycę światło na piksele o określonej barwie. Efekt tego masz w postaci pliku JPG zapisanego na karcie pamięci.

Na wrażenie koloru ma też przełożenie kontrast. Może on wynikać z miękkiego oświetlenia lub z cech fotografowanego obiektu. W przypadku małego kontrastu kolory mogą sprawiać wrażenie mniej nasyconych.

Jeśli chcesz mieć wpływ na te kolory, to w opcjach aparatu poszukaj ustawień związanych z nasyceniem kolorów i kontrastem.

Możesz też zapisać robione zdjęcie w formacie RAW i samodzielnie je “wywołać” za pomocą programu graficznego.

Natomiast największą wierność kolorów uzyskasz, kiedy przeprowadzisz kalibrację aparatu i zdjęć robionych w danym świetle. Służą do tego specjalne karty kolorów np. ColorChecker. W skrócie polega to na zrobieniu zdjęcia takiej karcie, aparatem w danym oświetleniu. Później wczytujesz takie zdjęcie do oprogramowania dostarczonego przez producenta karty testowej. Oprogramowanie wie jaki kolor powinien być w określonym polu karty i porównuje z tym zarejestrowanym na zdjęciu. Jeśli są różnice, to określa stopień i kierunek tych różnic. Tworzy w ten sposób mapę odchyłek od wzorca, którą można nanieść na pozostałe zdjęcia robione tym aparatem w tym oświetleniu. W ten sposób zdjęcia odzyskują wierną kolorystykę.

Kalibracja monitora

Jeśli ograniczamy się do oglądania zdjęć na monitorze, to widziane kolory zależą od tego, w jakim stopniu dany monitor jest w stanie wiernie wyświetlić te kolory. To czy występują różnice, w zależności od ekranu, możesz łatwo sprawdzić, jednocześnie wyświetlając to samo barwne zdjęcia np. na monitorze komputera, ekranie telefonu i ekranie aparatu. Wyświetl je jednocześnie i porównaj widziane barwy.

Jeśli mówimy o wierności kolorystycznej ekranu, to trzeba wspomnieć o przestrzeni barw. Zdjęcia są robione najczęściej w standardzie sRGB. Jeśli chcesz zobaczyć te wszystkie kolory, to monitor też powinien obsługiwać całą paletę sRGB. Odbiór wrażeń kolorystycznych jest też uzależniony od ustawień monitora np. jasności, kontrastu, nasycenia, temperatury barwowej podświetlenia. Dlatego można i warto monitory kalibrować, by faktycznie mieć możliwość odbioru właściwych kolorów. Bardzo podstawową kalibrację opisałem we wpisie Prosta kalibracja monitora – test jasności i kontrastu.

Stan adaptacji wzroku

Warto też zdawać sobie sprawę, że o wrażeniu kolorystycznym decyduje również barwa otoczenia, w którym dokonywana jest obserwacja. Kolorowe ściany wpływają na stany adaptacyjne oka i zmieniają sposób postrzegania określonej barwy w określonym czasie.

Przekonać się o tym można na przykładzie poniższego złudzenia optycznego.

Kolor na zdjęciu — podsumowanie

Tak więc uzyskanie wiernych kolorystycznie zdjęć sprowadza się do trzech czynników:
– oświetlenie o pełnym spektrum światła (słońce, lampa błyskowa, żarówka, halogen, inne źródła światła o bardzo wysokim wskaźniku CRI),
– aparat ze zdjęciem testowym np. z ColorChecker i naniesienie poprawek,
– skalibrowany monitor wyświetlający pełną paletę barw sRGB.

W wersji uproszczonej dobre kolory na zdjęciu uzyskasz: fotografując w świetle o szerokim spektrum barwy oraz dbając o właściwy balans bieli. Oczywiście istotna jest tu poprawna ekspozycja i uzyskanie odpowiedniej jasności zdjęcia. Jeśli fotografujesz w mało kontrastowym oświetleniu, na przykład w pochmurny dzień, to możesz jeszcze podnieść kontrast i nasycenie w ustawieniach aparatu.

Zatem w takim codziennym fotografowaniu, by mieć dobre kolory trzeba:

• dobrej jakości światła,
• właściwego balansu bieli,
• poprawnej ekspozycji,
• oraz nasycenia i kontrastu w zależności od sytuacji.

Całość należy oczywiście oglądać na ekranie dającym możliwość zobaczenia tych wszystkich kolorów.

Oczywiście są też sytuacje, w których kolor na zdjęciu jest kluczowy, ale nie jest wcale istotne, by był on wiernie pokazany. Z tym masz do czynienia, kiedy jakiś obiekt celowo oświetlasz barwnym światłem, który zmienia kolorystykę tego obiektu.

Zobacz również "Ściągi fotograficzne"

Jeśli szukasz praktycznej wiedzy w skondensowanej formie, to zobacz ściągi fotograficzne. Przydadzą się do nauki lub szybkiego przypomnienia. Pełny opis i darmowe egzemplarze znajdziesz na 
https://oziemblewski.com/publikacje/sciagi-fotograficzne/